Pathogene factoren in de Chinese Geneeswijze
De levensenergie (Qi) moet vrij in het lichaam kunnen circuleren. Nemen andersoortige
energieën de plaats in van de Qi, er treden blokkades op en ons afweersysteem
reageert er op. We krijgen klachten en worden ziek.
Invloeden van buiten af kunnen de oorzaak zijn dat we ziek worden. Virussen
en bacteriën zijn van ons als westerse mensen uit gezien belangrijke ziekmakers.
Vanuit de Chinese geneeswijze gezien bestaat er een breed scala van ziekmakers.
Zij spreken van Externe Pathogene Factoren (E.P.F.) als de ziekmakers van buiten
af ons lichaam binnendringen. De Chinese Geneeswijze gaat uit van het energetische
karakter van de ziekmaker. Veel van deze ziekmakers zijn niet-stoffelijk (bacteriën
en virussen zijn dat wel).
De ziekteverschijnselen hebben analogieën/parallellen met verschijnselen
in de natuur [hoe ze daar voorkomen, hoe ze beïnvloed kunnen worden]
Afhankelijk van het karakter van de ziekmakende factor worden de (externe en
interne) pathogene factoren ingedeeld in categorieën.
Pathogene factoren (categorieën):
- Wind
- Koude
- Hitte
- Damp en voeistoffen
- Droogte
Wind:
Een bekend fenomeen is dat we een stijve nek kunnen krijgen als we te lang op de tocht zitten. Vanuit de Chinese Geneeswijze is er dan spraken van het binnendringen van de EPF Wind. Ons beschermende systeem (de Wei Qi) was niet sterk genoeg om de factor wind buiten ons lichaam te houden. Naast de bewegende kenmerken van de tocht heeft de EPF-Wind specifieke kenmerken binnen ons lichaam. Pijn die veroorzaakt wordt door wind is moeilijker te lokaliseren (probeer d.m.v. drukken de pijnplek te vinden, dan lukt dat niet goed). Ook is de pijn gemakkelijk geneigd om zich te verplaatsen binnen het lichaam. Heeft iemand last van een windaandoening dan treden er gemakkelijk schokjes en trillingen op in het lichaam. Jeuk wordt dikwijls veroorzaakt door Wind. Bij hooikoorts, verkoudheid en griep is Wind een belangrijke factor.
Koude:
Worden we blootgesteld aan extreme of langdurige koude, dan kan de EPF Koude
binnendringen. Als de factor is binnengedrongen ontstaat er een doffe gefixeerde
pijn. De persoon heeft het koud.
Werken in een koelcel (o.a. regelmatig in uit de koelcel) kan aanleiding geven
tot het binnendringen van de EPF Koude. Ook verblijven op een koude ondergrond
(en o.a. langdurig koude voeten hebben kan leiden tot de EPF Koude).
Blaasontsteking kan o.a. ontstaan door de EPF-Koude die via koude voeten de
blaas bereikt. Deze blaasontsteking resulteert net in donkere urine (geel of
bruin) maar in bleke wolkige urine.
Virus- en bacterie-besmettingen kunnen een koud of warm karakter hebben.
Veel koud eten kan de spijsvertering belemmeren. Langdurige ziekte kan onze
interne verbranding verminderen. Als (o.a.) onze spijsvertering hierdoor stokt
spreken we van interne koude.
Damp:
Leven in een vochtige omgeving (zoals binnen ons klimaat) kan aanleiding geven
tot het binnendringen van de EPF Damp. Bij Damp moet u denken aan kenmerken
die verwantschap hebben met mist (vaag, niet helder/ niet transparant). Troebele
niet heldere vloeistoffen vallen onder de categorie Damp. Leven op een vochtige
ondergrond leidt ook tot aandoeningen die het karakter hebben van EPF Damp.
Damp heeft doorgaans een relatie met vloeistoffen. Onze lichaamsvloeistoffen
moeten zorgen voor de bevochtiging en voeden van de huid, weefsel, de slijmvliezen,
enz.. De lichaamsvloeistoffen kunnen indikken en/of troebel worden waardoor
een ziekmakende situatie ontstaat. Deze ingedikte of troebele vloeistoffen zijn
"interne damp".
Damp blokkeert, geeft een zwaar gevoel in het lichaam. Hoofdpijn veroorzaakt door damp voelt als een zware drukkende band om het hoofd. U kunt niet helder denken.
Damp:
- is slijmerig en plakkerig
- is zwaar en zinkt naar beneden
- het belemmert het vrije stromen van Qi (energie) en bloed
- orgaan- en andere functies kunnen belemmerd worden
De aanwezigheid van dampverstoringen laten zich zien op de tong en ze geven een specifiek karakter aan de polsslag.
Dampverschijnselen kunnen hun oorsprong hebben binnen het lichaam: b.v. de
spijsvertering werkt niet optimaal, waardoor de bouwstoffen uit ons voedsel
en de vloeistoffen niet optimaal omgezet worden en er damp ontstaat.
Sommige soorten voedsel zijn dampvormend (o.a kaas, junk-food, etc.)
Damp kan ook een externe oorsprong hebben. Als je lange tijd in een vochtige
omgeving verblijft of op een zeer vochtige ondergrond, dan kan een ziekmakende
invloed het lichaam binnendringen die herkenbare dampverschijnselen (ziekte-kenmerken)
vertoont [Externe damp]. Ook de gangbare infecties met virussen kunnen verschijnselen
met damp laten zien (en ook met hitte/koude of wind).
Damp kan zich op vele plaatsen in het lichaam manifesteren. Binnen de Chinese geneeswijze zijn diverse acupunctuurpunten-combinaties en Chinese kruidenformules bekend die de specifieke dampproblematiek kunnen behandelen.
Droogte
De EPF-Droogte komt in ons vochtige klimaat nauwelijks voor. In een woenstijnklimaat des te meer. In ons land komen we de invloed van droogte o.a. tegen bij sommige vormen van eczeem; de beschermende laag Wei Qi is onvoldoende en de aandoeningen worden erger ten gevolge van droge vrieskou. Ook kennen we het effect dat roken heeft op de huid.
Hitte:
Ziekteverschijnselen die te maken hebben met een verhoogde temperatuur, het
(altijd) warm hebben vallen onder de categorie hitte. Externe hitte kan veroorzaakt
worden door het werken in een hete omgeving (b.v. bij een bakkersoven, enz.).
Bacteriën en virussen kunnen een hitte-reactie geven. Koorts is een uiting
van 'hitte'.
Interne hitte kan veroorzaakt worden door verstoringen in orgaansystemen, de
aanwezigheid van damp, enz.. Slechte circulatie binnen het lichaam kan leiden
tot 'een soort wrijvingswarmte binnen het lichaam'.
Heftige en langdurige blokkades door koude kunnen binnen het lichaam omgezet
worden tot hitte (gecombineerde kenmerken).
Het eten van pikante kruiden kan aanleiding geven tot te veel hitte in het lichaam. Als een lichaam afvalstoffen niet kwijt kan, dan kan dit leiden tot 'hitte'.
'Hitte' :
- laat zich zien door een rood uiterlijk
- de persoon heeft het warm
- afscheidingen zijn gelig
- de tong is roodachtig.
Binnen de Chinese geneeswijze zijn diverse acupunctuurpunten-combinaties en Chinese kruidenformules bekend die de specifieke hitte-problematiek kunnen behandelen.
Gecombineerde verschijnselen:
De pathogene factoren komen dikwijls in combinatie voor:
Damp-Hitte:
Verschijnselen van damp en hitte manifesteren zich gelijktijdig.
Verschijnselen van externe oorsprong zoals bacteriën en virussen laten
dikwijls damp-hittemanifestaties zien. Vele manifestaties op de huid (zweren,
acné, gordelroos, etc) hebben kenmerken van damp-hitte.
M.E. (Chronisch vermoeidheidssyndroom CVS) laat meestal verschijnselen van damp-hitte.
Galstenen zijn (mede) door hitte ingedikt slijm (= damp).
Pikant vet voedsel (frituur, curry's) en ook alcohol bevorderen damp-hitte
Damp-hitte:
- kan zich in het hele lichaam manifesteren (gezwollen aanvoelen, het heet hebben, vermoeid, pijnlijk),
- op de huid (acné, zweren, psoriasis, gordelroos, enz.),
- in het hoofd: hoofdpijn, problemen met de oren (slecht horen, evenwicht, suizen)
- afscheidingen (vaginale gelige afscheiding, gele snot, pus)
- ingedikt slijm: zwellingen en verdikkingen, galstenen, etc.
- slijmerige branderige diarree
- blaasontsteking die warm voelt met gelige of bruine urine
- ontstekingen (heet, rood), darminfecties, enz.
Uiteenlopende ziekten (naar westerse maatstaven) kunnen vallen onder de categorie
damp-hitte. Ze hebben volgens de Chinese benadering overeenkomsten.
Binnen de Chinese geneeswijze zijn diverse acupunctuurpunten-combinaties en
Chinese kruidenformules bekend die een specifieke damp-hitte-problematiek kunnen
behandelen.
De patiënten met totaal verschillende ziekten krijgen van de therapeut
overeenkomende adviezen en mogelijk prikt de acupuncturist een punten waarvan
een gedeelte dezelfde zijn.
De Chinese geneeswijze kijkt vanuit een ander perspectief, zoekt naar samenhang en weet wat dit kan betekenen voor de behandeling.
Wind Koude:
Wind is de Pathogene Factor die beweegt. Beweging is nodig om als externe pathogene factor binnen te dringen. Wind speelt daar bij altijd een rol. Zijn er zowel kenmerken van zowel wind als koude dan noemt men dat in de Chinese geneeswijze Wind-Koude. Een gewone verkoudheid is een vorm van wind-koude.
Bi syndromen:
Is er sprake van de combinatie van 3 externe pathogene factoren tegelijk dan
spreekt men van "Bi-syndromen".
Wind-damp-koude en wind-damp-hitte zijn een paar van die combinaties. In geval
van reumatische aandoeningen is er doorgaans sprake van een bi-syndroom.
De EPF-factoren zijn sterk aanwezig. Het lichaam is vatbaar voor nieuwe invloeden
van buiten af. Het afweersysteem signaleert dat er iets fout is met de eigen
cellen, al zijn de ziekmakende factoren onzichtbaar (De EPF is geen substantie/
is niet in stoffelijke zin aanwezig). Het afweersysteem valt lichaamseigen cellen
aan >> ontstekingen ontstaan >> deze geven damp (zwellingen-blokkades)
en hitte.
De Externe Pathogenen factoren kunnen in verschillende verhoudingen aanwezig
zijn en zich telkens weer anders manifesteren. De therapeut zal een afgewogen
strategie moeten bewandelen; de pathogene factor die op de voorgrond treedt
het meest bestrijden, onderliggende zwaktes van de persoon (energetisch/lichamelijk)
niet versterken als de EPF's sterk zijn (de EPF profiteren hier ook van). De
juiste energetische lagen behandelen (daar waar de ziekte op dat moment zit).
Acupunctuur en/of Chinese kruiden zijn de manier om gericht de Externe pathogene
factoren te bestrijden. Massages en andere energetische benaderingen (Shiatsu,
Tuina, etc.) zijn veelal niet sterk genoeg om als op zichzelf-staande therapie
hieraan te werken.
Therapeuten met een korte (beperkte) opleiding in de Chinese geneeswijze hebben
onvoldoende kennis om bi-syndromen te kunnen behandelen.
Hoewel de Chinese geneeswijze lang niet ieder die lijdt aan bi-syndromen voldoende
kan helpen is voor zover mij bekend deze geneeswijze de enige die uitgaat van
de externe pathogene factoren (zoals hier beschreven) en die deze probeert planmatig
te elimineren.
Verwante onderwerpen: